नेकपा (माओवादी केन्द्र) को आठौँ राष्ट्रिय महाधिवेनशनमा अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले प्रस्तुत गर्नुभएको राजनीतिक प्रतिवेदन आजको युग सुहाउँदो रहेको प्रतिनिधिहरूले टिप्पणी गरेका छन् । अध्यक्ष प्रचण्डले आज अढाई घण्टा लगाएर विभिन्न सात बुँदामा समेटिएको ‘एक्काइसौँ शताब्दीमा समाजवादको नेपाली बाटो, ऐतिहासिक आठौँ राष्ट्रिय महाधिवेशनमा प्रस्तुत प्रतिवेदन’ शीर्षकको राजनीतिक प्रतिवेदन पेश गर्नुभएको छ ।
उहाँको प्रतिवेदन करिब २०० पृष्ठको छ । प्रतिवेदनले देश विदेशको वर्तमान अवस्था र अबको कार्यनीतिबारे स्पष्ट बोलेको प्रतिनिधिले जानकारी दिए । केही छिटपुट कुराहरू बन्दसत्रमा छलफल गरेर टुङ्ग्याउन सकिने भए पनि कतिपय कुराहरू छुटेको भए समूहगत छलफलमा थपिने पनि उहाँहरूको भनाइ छ ।
धरानका प्रतिनिधि राजेन्द्रकुमार राई किराँतीले विगतमा समाज बदल्ने गरी जुन ढङ्गले माओवादी अघि बढेको थियो तर अहिले अन्य दल जस्तै बन्न गएको उल्लेख गर्दै प्रतिवेदनले त्यसले छुट्टै कार्यदिशासहित अघि बढ्नुपर्छ र त्यो लक्ष्य पूरा गर्नुपर्छ भन्ने कुरामा जोड दिएको बताउनुभयो ।
प्रतिनिधिका अनुसार राजनीतिक प्रतिवेदनले मुलुकमा विचार शुन्यता भइरहेको तथा विचार र नीति निर्माणको तहमा प्रशस्त बहस नभइरहेको सन्दर्भमा त्यसलाई सम्बोधन गर्न खाजिएको छ । पार्टीको विगत र वर्तमानको समीक्षा एउटा घटनाक्रम मात्रै हो, अध्यक्ष प्रचण्डले कम्युनिष्ट पार्टी बीचमा एकताका लागि अझै तयार भएको कुरा स्पष्टसँग उल्लेख गर्नुभएको उहाँहरूको भनाइ छ ।
बाराबाट सहभागी मुकेश शाहले मोटामोटी प्रतिवेदन ठिक रहेको प्रतिक्रिया दिनुभयो । उहाँले स्थानीय तहलाई बलियो बनाउने र उत्पादनमा जोड दिने कुरा आउनु सकारात्मक भएको बताउनुभयो । हरेक पालिकामा ५० जनाको समूह बनाएर जनतालाई जोडेर उद्योग खोल्नुपर्छ भन्ने योजना आधुनिक रहेको उहाँको भनाइ थियो ।
प्रतिवेदनबारे धेरै महत्वपूर्ण विषयहरू आधुनिक दृष्टिकोणबाट जोडेर आएको उल्लेख गर्दै इन्द्रराज भट्टराईले श्रम शक्ति जसरी विदेशिएको छ, त्यसलाई कसरी नेपालको विकासका निम्ति प्रयोग गर्ने भन्ने कुरा भने नसमेटिएको बताउनुभयो । उहाँका अनुसार बौद्धिकताको सवालमा पनि प्रतिवेदन बोलेको छैन । “प्रतिवेदनमा आत्मनिर्भर अर्थतन्त्रको कुरा गरिएको छ, तर अहिलेको खुला समाजको अवधारणामा हामी आत्मनिर्भर हुन सक्छौँ त ? आत्मनिर्भर अर्थतन्त्रमा जाने की अन्तरनिर्भर अर्थतन्त्रमा जाने भन्ने प्रश्न छ, यसमा समूहगत छलफलमा मेरो भनाइ रहनेछ”, भट्टराईले भन्नुभयो । उहाँका अनुसार समूह बनाएर लगानी गर्ने विषय छ । ५० जनाको समूह बनाएर स्थानीय तहमा ५ महिना भित्रमा गर्नुपर्छ भन्ने छ । त्यसमा पार्टीले नै गर्ने भनेर राख्नुपर्नेमा भट्टराईको सुझाव छ ।
“प्रतिवेदनमा नेताहरू जनतासँग जोडिने विषय, नेताका आचरण लवाइखवाइ र बसाइ तथा सांस्कृतिक मुद्दामा कमजोरी रहेको स्वीकार गरिएको छ । अध्यक्ष प्रचण्डले भन्नुभएको छ –हामीले कमजोरी ग¥यौँ, त्यसमा पहिलो दोषी म नै हो, म आत्मालोचित गर्छु भन्नुभएको छ”, एक प्रतिनिधिले भन्नुभयो, “त्यसमा अब के गर्ने भन्ने कुरा भने आएको छैन ।” उहाँका अनुसार पार्टीबाट शिक्षा र स्वास्थ्यमा हेर्ने दृष्टीकोणमा राज्य नियन्त्रित हुनुपर्छ भनी प्रतिवेदनमा समावेश भए पनि हाम्रो योजना केके हो भनेर खुलाइएको छैन । प्रतिवेदनले माओवादीको कमजोर कार्यशैलीका कारण समस्या भएको औँल्याइएको छ ।
“पार्टीका गतिविधि जसरी अगाडि बढाउनुपर्ने हो जान सकेनौँ, शान्ति प्रक्रियामा आएपछि शान्ति सविधान र विद्रोहको कुरा भयो, त्यसलाई प्रष्ट्याउन नसक्दा पार्टी फुटेको कुरा महसुस गरिएको छ, अब जे हो त्यही भनेर जानुपर्छ भन्नेसम्म प्रतिवेदनमा छ, तर त्यो के हो भन्ने कुरा भने छैन”, ती प्रतिनिधिले भन्नुभयो । अर्का प्रतिनिधिका अनुसार वैचारिक हिसाबले बलियो हुँदा पनि कार्यशैलीका हिसाबले कमजोरी भएको कुरा प्रतिवेदनमा स्वीकार गरिएको छ । चितवनकी प्रतिनिधि सङ्गिता भट्टराइले पार्टी एकतामा गल्ती थिएन भन्ने कुरा स्पष्ट रुपमा आएको र अब जनसम्बधलाई थप मजबुद बनाउने कुरामा जोड दिएको बताउनुभयो । उहाँका अनुसार प्रतिवदनले आत्मनिर्भरतामा विशेष जोड दिएको छ ।
छ महिना भित्रमा हरेक पालिकास्तरबाट उत्पादनसँग जोड्ने कुरा गर्नु सकारात्मक भएको प्रतिनिधिहरूको बुझाइ छ । प्रतिवेदनमा पद र प्रतिष्ठानका लागि कम्युनिष्ट आन्दोलन ध्वस्त बनाउने काम भएको उल्लेख छ । उहाँहरुका अनुसार पार्टी एकता गर्नु गल्ती थिएन तर पार्टी एकतालाई भङ्ग गर्नमा व्यक्तिवादी प्रवृत्ति हावी भएको कुरा स्पष्ट रूपमा प्रतिवेदनले बोलेको छ ।
“अध्यक्ष प्रचण्डले विश्व दृष्टिकोणलाई अघि बढाउनु भएको छ, भुमण्डिलीकरण, उदारवाद र वित्तीय पुँजिवादको कुरालाई जोडतोडका साथ उल्लेख गर्नभएको छ”, अर्का एक प्रतिनिधिले त्यसबारे भन्नुभयो, “पैसाले पैसाको कब्जा गर्ने वित्तीय पूँजिवादमा संसार पुगेको कुरा आएको छ ।” उहाँका अनुसार उत्पादन सम्बन्ध र वर्गीय अन्तरविरोधको कुरा जोडदारको रुममा आएको छ, हिजो उठाएका वर्गीय कुरामा अब फेरि फर्किएर त्यहीँ पुग्ने हुरा होइन परिवर्तित समयानुसार अघि बढ्ने कुरा प्रतिवेदनमा औँल्याएको छ । राष्ट्रिय अर्थतन्त्रलाई कसरी बलियो बनाउने भन्ने कुरामा विशेष जोड छ । ताप्लेजुङबाट आउनुभएका प्रतिनिधि लक्ष्मीप्रसाद लिम्बु अहिलेको नेपाली समाज सुहाउँदो प्रतिवेदन आएको बताउनुहुन्छ । संविधानले निर्दिष्ट गरेको समाजवादउन्मुख यात्रामा जाने कुरालाई सम्बोधन गर्ने गरी प्रतिवेदन आएको उहाँले बताउनुभयो ।
कैलाली सावित्री आचार्यले महिला सहभागिता ४० प्रतिशत गराउने भन्ने प्रतिवेदनमा उल्लेख रहेको सुनाउनुभयो । पार्टीले युवा, महिलालाई समेत समेटेको र प्रतिवेदनले पनि सम्बोधन गर्न खोजेको र सबै भूगोललाई समेटेर सान्दर्भिक प्रतिवेदन आएको उहाँको प्रतिक्रिया छ । आचार्यका अनुसार हामीबाट केही कमजोरी भएको स्वीकार गर्दै अराजगता पक्षधर पनि छन् भन्ने कुरा उल्लेख छ तथा अब पूर्व माओवादी एक हुने सम्भावनाको ढोका पनि खुला गरिएको प्रतिवेदनले बोलेको छ ।
मुलत कम्युनिष्ट आन्दोलन भित्र धेरै खाले प्रश्न छ दुई तिहाई बहुमत प्राप्त गरेर सरकार राम्ररी चलाउन सकेन भन्ने कुरा आइरहेको सन्दर्भमा त्यसको अधिकांश प्रतिशत नेकपा (एमाले)ले लिने कुरा भए पनि केही प्रतिशत माओवादीले पनि जवाफ दिनुपर्ने सर्लाहीका जिपी मैनालीको राय छ । ‘लेप्ट मुभमेन्ट’लाई एकीकृत गरेर जाने कुरामा प्रतिवेदनले जोड दिएको उल्लेख गर्दै मैनालीले भन्नुभयो, “त्यसमा माओवादी कमजोर छ भन्ने हल्ला चलाइरहेको बेला अध्यक्ष प्रचण्डले विगत २६ वर्षदेखि मुलुक जसको एजेण्डामा हिँड्यो कसरी कमजोर हुन्छ भनेर उल्लेख गर्नुभएको छ, यसरी आएको प्रतिवेदनप्रति हामी आशावादी छौँ ।”
इटहरीका प्रतिनिधि शिवकुमार डाँगीले अन्तर्राष्ट्रिय परिस्थिति र त्यसको विष्लेषण तथा राष्ट्रिय परिस्थिति र त्यसको विष्लेण गर्दै माओवादीले अहिलेसम्म गरेको कार्यका समीक्षा र आगामी कार्ययोजनाबारे स्पष्ट रूपमा उल्लेख भएको बताउनुभयो । उहाँले सिद्धान्ततः सन्तोष जनक भए पनि मुल कुरा गरेर देखाउन नेतृत्वलाई सुझाव दिनुभयो । प्रतिवेदनले भन्ने तर नेताहरू काम नगर्ने हुँदा पार्टीमा समस्या रहेको उहाँ बताउनुहुन्छ । उक्त प्रतिवेदनमाथि छलफल गर्न २५ समूह बनाइएको छ ।
